مالیات غیر مستقیم
1- تعریف
در ایران مالیات ها به دو دسته ی مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می شوند به طور کلی مالیات، به وجوهی که برای تامین مخارج کشور از سوی شهروندان پرداخته و دولت هیچ تعهدی نسبت به شخص پرداخت کننده ندارد، گفته م یشود. در این مقاله صرفا درباره ی تعریف مالیات غیرمستقیم، انواع آن، مهمترین موارد آن در ایران و سایر کشورها مطالبی در اختیار مخاطبین قرار می گیرد. مالیات غیر مستقیم، پرداخت کننده ی آن شخص معینی نبوده، با واسطه و به صورت غیر مستقیم از شهروندان دریافت می گردد. به بیان سادهتر اگر پرداخت کننده ی مالیات یک نفر باشد، مستقیم در غیر اینصورت غیرمستقیم است. در حالت کلی دولت ها تمایل بیشتری به دریافت مالیات غیر مستقیم دارند. انواع این بخش از مالیات: 1- مالیات بر واردات 2- مالیات بر مصرف و فروش 3- ارزش افزوده .
2- مالیات بر واردات شامل:
سود بازرگانی
حقوق گمرکی
یکی از قدیمی ترین، متداول ترین و مهمترین انواع مالیات که به دلیل افزایش کسب و کار برای دولتها حائز اهمیت است. بسیاری از اشخاص حقوقی، برای فرار مالیاتی کارتهای بازرگانی متفاوتی را به اسم افراد بی بضاعت و ناتوان خریداری و تمام واردات شرکت های خود را از این طریق انجام می دادند و دولت نمی توانست در این خصوص کاری انجام دهد تا اینکه در سال 95 با توافق سازمان مالیات و اداره ی گمرک از هر کالای وارداتی بنا به ارزشش،4 درصد اخذ و به حساب اداره ی مالیات واریز می گردد. البته شرکت های دارای پروانه ی ساخت یا گواهی خوش حسابی از این قاعده مستثنی هستند. دلایل تدوین نظام مالیات وارداتی برای دولتها: 1- حمایت از تولیدکننده 2- کسب درآمد. افزایش نرخ مالیات واردات اگرچه می تواند بخشی از هزینه های دولت را تامین کند اما تبعات منفی از جمله افزایش جذابیت قاچاق، افزایش تورم و گرانی را به همراه دارد. بر این اساس، تدوین نرخ معقول برای مالیات بر واردات، نقش کاربردی دارد.
گواهی خوش حسابی در چه صورت به اشخاص حقوقی تعلق می گیرد؟ در صورتیکه اظهارنامه ی مالیاتی در موعد مقرر به اداره ی مالیات داده و به موقع پرداخت شود همچنین فرایند تکمیل اطلاعات در سامانه ی اینترنتی وزارت مالیات تکمیل شده باشد. نکته ی مهم: اشخاص حقوقی در اولین سال فعالیت خود، خوش حساب نیستند.
وجوهی که از کالاهای وارداتی در گمرک گرفته می شود به چند بخش تقسیم میشود: بخش اول حقوق و عوارض است که از مالیات های غیر مستقیم محسوب می شود. بخش دیگر هزینه هایی است که در ازای ارائه ی خدمات، دریافت می شود مثل: انبارداری، آزمایشگیری، استاندارد و... . حقوق و عوارض توسط اداره ی گمرک و هزینه ها توسط سازمانهای مربوطه دریافت می شود. قانون امور گمرکی شامل:1- حقوق گمرکی که طبق قانون 4 درصد ارزش کالاها است و به آن تعرفه ی ارزشی می گویند. 2- سود بازرگانی که توسط دولت اخذ میگردد.
2- مالیات بر مصرف
به عنوان بخشی از مالیات های غیرمستقیم کسب می گردد. به عنوان مثال در هنگام خرید یک کالا علاوه بر پرداخت هزینه، مالیات بر مصرف آن هم پرداخت می گردد. مثالهای دیگر: مالیات اتومبیل، فرآورده های نفتی و... در این نوع از مالیات، خریدار متوجه نمی شود که دقیقا چه مبلغی را به عنوان مالیات به دولت پرداخته است. در بعضی از کشورها مالیات مصرف به موادی مثل: دخانیات، قند، شکرو... تعلق می گیرد اما نکته ی مهم این است که مالیات نباید به اقلام ضروری مردم تعلق گیرد زیرا بار سنگینی به اقشار پایین جامعه وارد می شود. مهمترین مزیت مالیات بر مصرف در این است که به جای جریمه افرادی که با ایجاد ارزش افزوده به کسب درآمد می‌پردازند و اخذ مالیات از آنها، بار مالیاتی را به دوش اشخاصی می‌اندازد که بیش از دیگران به مصرف کالا و خدمات می‌پردازند؛ و به این ترتیب به نوعی پس انداز و سرمایه‌گذاری را تشویق می‌کند. به نوعی متخصان ،مالیات بر مصرف را مکمل مالیات بر درآمد دانسته اند و برتری در استفاده از آنها برای دولت وجود ندارد.
3- مالیات بر ارزش افزوده
در سالهای اخیر یکی از منابع مهم درآمد برای دولت ها، اخذ مالیات بر ارزش افزوده به دلیل سهولت در وصول است. مزایای استفاده از این نظام مالیاتی، کاهش وابستگی به درآمد حاصل از نفت و افزایش درآمدزایی است. به طور کلی ارزش افزوده، به افزایش ارزش پولی یک کالا در حین فرآیند تولید گفته می شود. برای مثال اگر تهیه یک کیلو شیرینی، 200 تومان شکر، 300 تومان، 300 تومان آرد، 350 تومان تخم مرغ و 450 تومان از دیگر موارد اولیه استفاده شده باشد و در نهایت محصول نهایی شده را به قیمت 5000 تومان بفروشیم، ارزش افزوده این یک کیلو شیرینی 3700 تومان خواهد بود.